Przed nastaniem pozytywizmu dziecko jako temat literacki prawie nie istniało. Oczywiście pamiętamy malutką Urszulkę, którą opiewał po jej śmierci zrozpaczony ojciec Jan Kochanowski w epoce odrodzenia, ale jest to właściwie jedyny przykład zwrócenia uwagi na dziecko. Treny to poetycki pomnik postawiony przez ojca Urszulce. To poemat liryczny, żałobny, stworzony po stracie ukochanego dziecka. Tragedia rodzinna jest przyczyną bolesnych rozważań nad istotą śmierci i przemijania. Cykl XIX trenów wzbudził zdziwienie XVI-wiecznych czytelników. Utwory żałobne poświęcane były rycerzom w celu podkreślenia ich zasług dla kraju. Jan z Czarnolasu przedstawił obraz dziecka – zmarłej w wieku niespełna trzech lat Urszulki. Ojciec daje w nich wyraz swemu cierpieniu. Poeta – ojciec widział w niej przyszłą poetkę, którą porównuje do Safony. Za życia córeczka wypełniała dom swoim szczebiotem, śpiewem, stała się pociechą rodziców. Była grzeczna, wesoła, skromna i pobożna. Nie pozwoliła ani ojcu, ani matce przepracowywać się i zbytnio zamartwiać: „Nowe piosnki sobie tworząc, nie zamykając Ustek nigdy, ale cały dzień prześpiewając, Jako więc lichy słowiczek w krzaku zielonym Całą noc prześpiewa gardłkiem swym ucieszonym”. Po jej śmierci pustka i ból zapanowały w domu poety. Śmierć Urszulki porównuje Kochanowski do snu żelaznego, z którego nigdy nie ma przebudzenia
. Samo dziecko porównuje do małej oliwki w dużym sadzie, która nie miała jeszcze ani gałązek, ani listków. Sama ledwo od ziemi odrosła, a już ją ściął nieroztropny sadownik. Aby uzewnętrznić swój żal używa poeta przenośni i epitetów: „nieszczęsne ochędóstwo, żałosne ubiory Mojej najmilszej cory”. Aby podkreślić pustkę w swoim domu po odejściu Urszulki używa kontrastów i zdrobnień: „Pełno nas, a jakoby nikogo nie było Jedną maluczką duszą tak wiele ubyło”. Posługuje się również często apostrofą, w sposób bezpośredni zwraca się do Urszulki tak, jak gdyby ona żyła: „Ucieczna moja śpiewaczko! Safo Słowieńska!, Wielkieś mi uczyniła pustki w domu moim, Moja droga Orszulo, tym zniknieniem swoim”.
Również Jan Matejko wykorzystał w swoim obrazie „Jan Kochanowski nad zwłokami Urszulki” motyw zamieszczony w „Trenach”. Obraz przedstawia poetę z Czarnolasu przeżywającego wielką tragedię spowodowaną śmiercią ukochanej córeczki. Na pierwszym planie widnieje trumna ze zwłokami dziecka. Urszula ubrana jest w białą, powiewną, lekką sukienkę. Na niej leży czarny krzyż. Rączki położone ma na brzuszku. Twarz przykrywają jasne, blond włosy. Na głowie założony na wianek. U jej stóp leży lutnia, która jest symbolem poezji. Na drugim planie widnieje ojciec pochylony nad zwłokami dziecka. Obejmuje on ciało dziewczynki, chcąc złożyć ostatni pocałunek. Ubrany jest w czarny żupan z kołnierzem. W głębi widać obraz na ścianie i zapalone świece. Po przeciwnej stronie ujawnia się biały regał z książkami. Panuje to nastrój zwątpienia, oczekiwania. Ojciec oczekuje, ze może dziecko „ożyje”. On sam wątpi, iż może się to stać, ale chce zobaczyć dziecko żywe. Myślę, że ten obraz bardzo dobrze odzwierciedla ból, żal i miłość ojcowską.