O wiele głębszy wymiar ma jednak tragizm człowieka współczesnego. Jednym z najwybitniejszych pisarzy naszej epoki jest z pewnością Tadeusz Różewicz. Żyjemy w nowym stuleciu; poprzednie naznaczone jest wojną, śmiercią, masową zagładą. Kultura i cywilizacja przeżyła kryzys. Pisarze wielokrotnie zastanawiali się więc nad kondycją człowieka XX wieku. Bohaterem, który z pewnością wyraża tragizm człowieka o zdezintegrowanej osobowości, jest wieloimienny bohater „Kartoteki” Różewicza. Nie ma on określonego wieku, wyglądu. Jest jednym z wielu ludzi bezsilnych, apolitycznych, nękanych obsesją wojny. Nie może on określić własnej tożsamości, konfrontuje więc własne sądy z zasadami innych osób. Poszczególni bohaterowie nie mogą jednak postrzegać go inaczej, jak w momencie gdy go poznali.

Tragizm bohatera polega tez na wyalienowaniu, samotności i niezrozumieniu. Starsi – budujący ład przed wojną – nie rozumieją go. Młodzi, którzy nie przeżyli kataklizmu, nigdy nie uświadomią sobie jego wymiaru. Największą tragedią bohatera „Kartoteki” jest jednak bierność. Jest to całkowity paraliż osobowości. Wyraża się m. in. w pozycji bohatera – leży on na łóżku. Ma on świadomość utraty ideałów, pasji, czy nawet poczucia człowieczeństwa. Nie potrafi porozumieć się z innymi, żyje tylko wspomnieniami i cierpieniem.

Współczesny bohater tragiczny nie ma możliwości wyboru dwóch dróg. Jego tragizm polega na dezintegracji osobowości, samotności i – przede wszystkim – biernej postawie życiowej.Kreację bohatera tragicznego podkreśla forma utworu. To, że ma on wiele imion, może charakteryzować go jako everymana. Różewicz całkowicie zerwał z tradycyjnym rozumieniem dramatu.

Losom człowieka po wojnie poświęcił Różewicz niejeden utwór. Tragizm współczesnego everymana przedstawia Różewicz także w wierszach. Powstały przed „Kartoteką” wiersz „Ocalony” przedstawia tragizm człowieka po katastrofie. Osoba ta zatraciła wszelkie wartości, wojna zatarła wszak granice między cnotą a występkiem. Musiał postępować on wbrew swoim zasadom, aby przeżyć – istota tragizmu polega więc nie tylko na konflikcie ideałów i czynów, ale i niewrażliwości na los innych. Nic dziwnego – widząc co dzień „furgon porąbanych ludzi” przeżył on kryzys wartości. Upadają kultura, język, religia i moralność. Nie ma już znaczenia literackie ukazanie walki fair play, symbolizowanej przez Achillesa i Hektora. Nie ma i cywilizacji – są tylko jej zgliszcza, na których stoi podmiot liryczny wiersza. Nie ma on żadnego punktu odniesienia, hierarchii wartości i autorytetu. Tak jak Antygona znała klątwę ciążąca nad jej rodem, tak i ten bohater diagnozuje zagładę świata. Przede wszystkim jednak poszukuje nauczyciela, mistrza, autorytetu. Tragizm w wierszu dyktuje tytułowe ocalenie. Człowiek po katastrofie jest upośledzony moralnie, a jego tragizm polega na niemożności oparcia na czymkolwiek swojej hierarchii wartości